Chứng khoán phái sinh là gì? Đây là một trong những vấn đề được quan tâm nhiều nhất ở nước ta trong những năm gần đây. Tại Việt Nam, chứng khoán phái sinh chỉ mới bắt đầu đi vào hoạt động từ khoảng tháng 8 năm 2017. Dù vậy nhưng cho đến nay, thị trường này đã có sự phát triển nhanh chóng, thu hút sự chú ý của tất cả mọi người. Vậy khái niệm chứng khoán phái sinh được hiểu như thế nào? Chứng khoán phái sinh có thể được phân chia thành những dạng nào?
Tìm hiểu khái niệm chứng khoán phái sinh là gì?
Dù thời gian xuất hiện trên thị trường không lâu nhưng có thể thấy, chứng khoán phái sinh đã được pháp luật Việt Nam điều chỉnh bằng các quy định cụ thể. Theo đó, định nghĩa về chứng khoán phái sinh đã được đề cập tại khoản 9 Điều 4 của Luật Chứng khoán 2019. Với quy định này, ta có thể hiểu chứng khoán phái sinh là một loại công cụ tài chính tồn tại dưới các dạng hợp đồng. Chẳng hạn như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn.
Trong các hợp đồng này đều có nội dung xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên tham gia đối với việc thanh toán tiền hoặc chuyển giao một số lượng tài sản cơ sở nhất định nào đó với mức giá đã được xác định ở một khoảng thời gian hoặc có thể là vào một ngày đã xác định ở tương lai. Tài sản cơ sở được sử dụng trong chứng khoán phái sinh hiện nay có thể là chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán, các tài sản khác theo quy định tại khoản 10 Điều 4 Luật Chứng khoán hiện hành.
Như vậy, có thể hiểu đơn giản, chứng khoán phái sinh là thuật ngữ được sử dụng để chỉ một loại hợp đồng tài chính trong đó quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên khi tham gia vào hợp đồng. Điểm đặc biệt nhất là ở đây, giá giao dịch trong hợp đồng sẽ được xác định ở hiện tại, còn thời điểm thực hiện giao dịch là một ngày trong tương lai.
Chứng khoán phái sinh trên thế giới có những loại nào?
Dựa trên định nghĩa đã nêu ở trên, chúng ta có thể chia chứng khoán phái sinh thành một số loại cơ bản sau:
Hợp đồng tuyển chọn
Loại chứng khoán phái sinh này chủ yếu nhằm xác nhận quyền của bên mua và nghĩa vụ của bên bán khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:
- Giao dịch mua hoặc bán một số lượng tài sản cơ sở nhất định nào đó với mức giá đã được hai bên xác định trước hoặc vào một ngày trong tương lai đã được xác định.
- Giao dịch thanh toán mức chênh lệch về giá trị của tài sản cơ sở đã được xác định ở thời điểm hợp đồng được giao kết và mức giá ở thời điểm trước hoặc tại ngày đã xác định ở trong tương lai.
Hợp đồng tương lai
Nhìn chung, hợp đồng tương lai cũng được áp dụng khi thực hiện các giao dịch giống như ở hợp đồng tuyển chọn. Tuy nhiên xét về bản chất thì hợp đồng tương lai lại được xem là một loại chứng khoán phái sinh có ý nghĩa niêm yết, xác nhận các cam kết giữa các bên khi tham gia vào hợp đồng.
Hợp đồng kỳ hạn
Về nguyên tắc thì hợp đồng kỳ hạn được biết đến là một loại hình của chứng khoán phái sinh trong các giao dịch theo thỏa thuận. Trong đó, xác nhận những cam kết của các bên liên quan đến việc mua, bán một số lượng tài sản nhất định.
Ở Việt Nam, chứng khoán phái sinh được chính thức cho phép và đưa vào giao dịch trên thị trường từ tháng 8 năm 2017 với hình thức chủ yếu là hợp đồng tương lai. Trong đó, các sản phẩm phổ biến nhất ở nước ta hiện nay là hợp đồng Trái phiếu Chính phủ và chỉ số VN30.
Tìm hiểu về ngày đáo hạn của chứng khoán phái sinh
Nếu bạn đang quan tâm đến chứng khoán phái sinh thì chắc chắn không thể nào bỏ qua những thông tin liên quan đến ngày đáo hạn. Theo đó, ngày đáo hạn của chứng khoán phái sinh được dùng để chỉ ngày cuối cùng mà hợp đồng phái sinh có hiệu lực. Theo đó, nhà đầu tư với vị thế của mình sẽ đưa ra quyết định xem phải làm gì trước hoặc trong ngày này. Cụ thể, người nắm giữ hợp đồng sẽ được phép lựa chọn đóng vị thể để ghi nhận lãi lỗ hoặc giữ nguyên hợp đồng trước khi đáo hạn quyền chọn.
Điểm đặc biệt để phân biệt chứng khoán phái sinh với chứng khoán cơ sở là ở mỗi hợp đồng tương lai thuộc chứng khoán phái sinh đều quy định cụ thể về ngày đáo hạn. Trong ngày này, hợp đồng tương lai sẽ hết hiệu lực giao dịch và được chuyển đổi để thanh toán bằng tiền mặt.
Thông thường thì theo quy định, ngày đáo hạn của hợp đồng tương lai sẽ là ngày thứ Năm tuần thứ 3 của tháng đáo hạn theo hợp đồng. Các tháng đáo hạn trong hợp đồng tương lai hiện nay sẽ lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp, tháng cuối cùng thuộc hai quý gần nhất.
Như vậy, bài viết của chúng tôi đã cung cấp đầy đủ những thông tin liên quan đến chứng khoán phái sinh. Hy vọng rằng với những thông tin ở trên, bạn đọc có thể tự trả lời cho câu hỏi chứng khoán phái sinh là gì.
